Analogie i korelacje między religią Echnatona a jahwizmem

The religion of Pharaoh Akhenaten (14th century BC) – Atenism – arousesgreat interest among scholars. The main reason for this interest is its similarity to Yahwismand the influence of one religion on the other. However, experts are very divideddespite numerous publications on this subject, and the issue remains unresolved. Inthis article I have examined the main topics concerning the figure of Akhenaten andthe characteristics of Atenism that may be compared in a special way to the religionof the Hebrews. In my analysis, I have tried to show that there are many similaritiesbetween the two religions. By holding together the analogies that are present and thetemporal and geographical convergences, I have expressed the opinion that it is possibleto speak of the influence of Akhenaten’s religion upon the development of Yahwism.Religia faraona Echnatona (XIV w. przed Chr.) – atonizm – budzi ogromne zainteresowanie wśród badaczy. Głównym tego powodem jest jej podobieństwo do jahwizmu. Zauważone analogie dały podstawę do przypuszczenia, że religia Amarny mogła mieć wpływ na rozwój jahwizmu. Jednakże znawcy tematu są w tej kwestii bardzo podzieleni i pomimo licznych publikacji problem pozostaje ciągle nierozstrzygnięty. Niniejszy artykuł przedstawia główne zagadnienia dotyczące zarówno postaci Echnatona, jak i te, które w sposób szczególny charakteryzują atonizm w odniesieniu do religii Hebrajczyków. Mając na uwadze wyraźne analogie pomiędzy obu religiami oraz ich zbieżność czasowo-geograficzną, autor wyraża opinię, iż atonizm mógł znacznie wpłynąć na rozwój późniejszego jahwizmu

Trzy zapomniane kościoły maryjne (Theotokos) epoki bizantyjskiej w Ziemi Świętej

W historii Ziemi Świętej epoka bizantyjska jawi się bezsprzecznie jako czas intensywnego rozkwitu budownictwa sakralnego, zwłaszcza dedykowanego Świętej Bożej Rodzicielce Maryi (Theotokos). Spośród kościołów noszących ten tytuł do naszych czasów przetrwały nieliczne. Jednak na szczególną uwagę zasługują trzy, które od swojego upadku nie doczekały się odbudowy, a przez Prokopiusza oraz w innych źródłach literackich uznane zostały za znamienite. Są nimi: Kathisma, kościół na górze Garizim oraz Nea. Artykuł przedstawia wyniki najnowszych badań archeologicznych, jak też starożytne świadectwa literackie ukazujące funkcjonowanie wymienionych sanktuariów w ich kontekście historyczno-religijnym. Celem tego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o powody, dla których wskazane świątynie maryjne, uważane za jedne z największych w Palestynie epoki bizantyjskiej, nie zostały odtworzone. Wydaje się, że przyczyniły się do tego trzy czynniki: brak bezpośredniego związku z wydarzeniami zbawczymi, o których traktują cztery kanoniczne Ewangelie, niekorzystna sytuacja geopolityczna oraz względy finansowe

Trzy zapomniane kościoły maryjne (Theotokos) epoki bizantyjskiej w Ziemi Świętej

In the history of the Holy Land, the Byzantine time undoubtedly appears as a time of intense flourishing of sacral constructions, especially dedicated to Mary, the Holy Mother of God. Only a few churches under her patronage from this period survived until today. Many were destroyed and never rebuilt. In this article, three of these Marian churches (Theotokos) which were never reconstructed are taken into consideration: the Kathisma, the church on Mount Gerizim and the Nea. The reason for this particular attention towards them is on account of their outstanding construction and the fact that these churches were mentioned abundantly by Procopius and other ancient authors. This article presents the latest archaeological evidence along with a description of ancient literature, in order to better understand the religious and historical contexts of these churches. When all this information is considered, it is clear that these churches were never rebuilt due to three factors: no direct connection to the events described in the four canonical Gospels, an unfavorable geopolitical situation and lack of financial resources.W historii Ziemi Świętej epoka bizantyjska jawi się bezsprzecznie jako czas intensywnego rozkwitu budownictwa sakralnego, zwłaszcza dedykowanego Świętej Bożej Rodzicielce Maryi (Theotokos). Spośród kościołów noszących ten tytuł do naszych czasów przetrwały nieliczne. Jednak na szczególną uwagę zasługują trzy, które od swojego upadku nie doczekały się odbudowy, a przez Prokopiusza oraz w innych źródłach literackich uznane zostały za znamienite. Są nimi: Kathisma, kościół na górze Garizim oraz Nea. Artykuł przedstawia wyniki najnowszych badań archeologicznych, jak też starożytne świadectwa literackie ukazujące funkcjonowanie wymienionych sanktuariów w ich kontekście historyczno-religijnym. Celem tego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o powody, dla których wskazane świątynie maryjne, uważane za jedne z największych w Palestynie epoki bizantyjskiej, nie zostały odtworzone. Wydaje się, że przyczyniły się do tego trzy czynniki: brak bezpośredniego związku z wydarzeniami zbawczymi, o których traktują cztery kanoniczne Ewangelie, niekorzystna sytuacja geopolityczna oraz względy finansowe

Pro Libris: Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne, nr 4 (2010)

145 s. : il., portr.

Tłumaczenia i interpretacje: "Ja jestem, który jestem" (Wj 3,14a)

God’s enigmatic answer to Moses’ question about his name - hy<h.a, rv,a] hy<h.a,,, usually translated “I am who I am” (Exod 3:14)— has provoked philological analysis for centuries, often coupled with philosophical and theological reflection. In this article there are taken in consideration two questions: the translation and the meaning of this sentence in Christian and Jewish tradition. At the very beginning there are presented the grammatical difficulties linked to the clause "ehye asher ehye” (Exod 3:14). There are presented also the most popular proposals for the translations of the sentence. Indeed, the original construction of these words allows translating them in various ways. In the second part of this article there are presented in a syntactical way the interpretations of the words “ehye asher ehye” in Christian and Jewish tradition, which are different.  This difference is probably caused by the translation of Septuagint's ἐγώ εἰμι ὁ ὤν (“I AM the existing Being”), which was influenced by Greek philosophy. Christians in the first centuries used to read basically this Greek translation. For this reason their interpretations understood these words usually in a metaphysical way, emphasizing the perfect existence of God. Meanwhile, in the ancient Jewish interpretations (Midrash Rabba, Talmud) there is no one ontological interpretation of the hebrew words hy<h.a, rv,a] hy<h.a,,. The Jews underlined not only the existence of God. They considered these words more as an assurance of the active presence of God among them in order to protect his people.Zdanie z Wj 3,14a (hy<h.a,rv,a] hy<h.a,,), które w polskich wydaniach Biblii najczęściej brzmią “JA JESTEM, KTÓRY JESTEM”, są od wieków przedmiotem badań dla wielu egzegetów i znawców języka hebrajskiego. W prezentowanym artykule zostały poruszone dwa zagadnienia: przekłady oraz interpretacje tych słów w tradycji chrześcijańskiej i żydowskiej. Na początku zostały omówione trudności gramatyczne związane z tym zdaniem. Następnie zostały przeanalizowane różne propozycje jego przekładów, jakie pojawiły się w ciągu wieków w języku polskim. Do tłumaczeń, które na obecnym etapie badań można uznać za właściwe, należą: Ja jestem, który jestem; Ja będę, który będę oraz Ja będę, który byłem. W drugiej części zostały w syntetyczny sposób omówione interpretacje chrześcijańskie i żydowskie, które już w pierwszych wiekach poszły w odmiennym kierunku interpretacyjnym omawianego zdania. Przyczyniło się do tego niewątpliwie tłumaczenie Septuaginty, które oddało to zdanie w duchu filozofii greckiej (ἐγώ εἰμι ὁ ὤν „Ja jestem «ten» będący). W interpretacjach żydowskich (współczesnych i antycznych) nie spotykamy się nigdy z metafizyczną interpretacją zdania hy<h.a,rv,a] hy<h.a,,. Jeśli jest w nich podkreślone istnienie Boga, to tylko w sensie dynamicznym – Bóg istnieje, aby w sposób czynny opiekować się swoim narodem

The Three Forgotten Churches of St. Mary (Theotokos) from the Byzantine Era in the Holy Land

W historii Ziemi Świętej epoka bizantyjska jawi się bezsprzecznie jako czas intensywnego rozkwitu budownictwa sakralnego, zwłaszcza dedykowanego Świętej Bożej Rodzicielce Maryi (Theotokos). Spośród kościołów noszących ten tytuł do naszych czasów przetrwały nieliczne. Jednak na szczególną uwagę zasługują trzy, które od swojego upadku nie doczekały się odbudowy, a przez Prokopiusza oraz w innych źródłach literackich uznane zostały za znamienite. Są nimi: Kathisma, kościół na górze Garizim oraz Nea. Artykuł przedstawia wyniki najnowszych badań archeologicznych, jak też starożytne świadectwa literackie ukazujące funkcjonowanie wymienionych sanktuariów w ich kontekście historyczno-religijnym. Celem tego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o powody, dla których wskazane świątynie maryjne, uważane za jedne z największych w Palestynie epoki bizantyjskiej, nie zostały odtworzone. Wydaje się, że przyczyniły się do tego trzy czynniki: brak bezpośredniego związku z wydarzeniami zbawczymi, o których traktują cztery kanoniczne Ewangelie, niekorzystna sytuacja geopolityczna oraz względy finansowe.In the history of the Holy Land, the Byzantine time undoubtedly appears as a time of intense flourishing of sacral constructions, especially dedicated to Mary, the Holy Mother of God. Only a few churches under her patronage from this period survived until today. Many were destroyed and never rebuilt. In this article, three of these Marian churches (Theotokos) which were never reconstructed are taken into consideration: the Kathisma, the church on Mount Gerizim and the Nea. The reason for this particular attention towards them is on account of their outstanding construction and the fact that these churches were mentioned abundantly by Procopius and other ancient authors. This article presents the latest archaeological evidence along with a description of ancient literature, in order to better understand the religious and historical contexts of these churches. When all this information is considered, it is clear that these churches were never rebuilt due to three factors: no direct connection to the events described in the four canonical Gospels, an unfavorable geopolitical situation and lack of financial resources